در بیان فضیلت و کیفیت و احکام نماز جعفر طیار:

بدانکه این نماز از جمله متواتر است و عامه و خاصه به سندهای بسیار روایت کرده‌اند و مخالفان نیز این نماز را مستحب می‌دانند مگر نادری از ایشان اما اکثر ایشان به اعتبار عداوت باطنی که با امیرالمومنین علیه السلام و اقارب آن حضرت دارند این نماز را به عباس عمّ پیامبر صلی الله علیه و آله نسبت دادند و بعد از نوافل شبانه روزی نمازی به حسب صحت سند و کثرت ثواب به این نماز نمی‌رسد

و به سند معتبر از حضرت امام زین العابدین علیه السلام منقول است که چون جعفر طیار برادر حضرت امیرالمومنین علیه السلام از هجرت حبشه مراجعت نمود روزی آمد که فتح خیبر به دست امیرالمومنین شده بود و حضرت رسول به قدر مسافت یک تیر پرتاب به استقبال او شتافت چون نظر جعفر بر جمال عدیم المثال آن حضرت افتاد مشتاقانه به جانب آن حضرت دوید حضرت او را در بر گرفت و دست در گردن او آورد و ساعتی با او سخن گفت پس بر ناقه غصبا سوار شد و جعفر را ردیف خود ساخت و چون ناقه به راه افتاد حضرت فرمود که: ای جعفر! ای برادر! می‌خواهی بخششی بزرگ کنم نسبت به تو، می‌خواهی تو را عطیه‌ی گرانبها بدهم، می‌خواهی تو را برگزینم، مردم گمان کردند که مال جزیلی از غنایم خیبر به او عطا خواهد فرمود. جعفر گفت: بله پدر و مادرم فدای تو باد، پس حضرت نماز تسبیح را به او تعلیم نمود.

حضرت صادق علیه السلام فرمود که صفتش این است که آن چهار رکعت است به دو تشهد و به دو سلام و در رکعت اول بعد از حمد «سوره اذا زلزلت» می‌خواند و در رکعت دوم سوره «والعادیات» و در رکعت سوم سوره «اذا جاء نصر الله» و در رکعت چهارم «سوره قل هو الله احد» و در هر رکعت بعد از فراغ از قرائت پانزده مرتبه بگوید «سبحان الله والحمدلله و لا اله الا الله و الله اکبر» و در رکوع همین تسبیح را ده مرتبه می‌گوید و چون سر از رکوع بر می‌دارد ده مرتبه و در سجده‌ی اول ده مرتبه، بعد از سربرداشتن از سجده اول ده مرتبه، در سجده دوم ده مرتبه و بعد از سربرداشتن از سجده دوم پیش از آنکه برخیزد ده مرتبه. در هر چهار رکعت چنین می‌کند که مجموع سیصد مرتبه می‌شود و هزار و دویست مرتبه تسبیح بوده باشد.

و به روایت معتبر دیگر حضرت رسول صلی الله علیه و آله فرموده که اگر هر روز بخوانی بهتر است از برای تو از دنیا و آنچه در آن هست و اگر هر روز بخوانی گناهانی که در میان دو نماز کرده باشد آمرزیده شود و اگر در هر جمعه بخوانی یا در ماهی یک مرتبه یا در سالی یک مرتبه بخوانی گناهانی که در میان دو نماز کرده آمرزیده شود و به روایت معتبره دیگر اگر به قدر دریاها و به عدد ریگ بیابان گناه داشته باشد خدا بیامرزد و اگر از جنگ گریخته باشی که بدترین گناهان است خدا تو را بیامرزد

و به روایت دیگر اگر توانی هر روز بخوان و اگر نتوانی هفته‌ای یکبار و اگر نتوانی ماهی یکبار و اگر نتوانی سالی یکبار و اگر نتوانی در عمر خود یکبار بخوان تا خدا گناهان کبیره و صغیره و تازه و کهنه و عمد و خطای تو را بیامرزد.

اما دعاهایی که در این نماز مستحب است: کلینی به سند معتبر از حضرت صادق‌ علیه السلام روایت کرده است که در سجده‌ی آخر نماز جعفر چون از تسبیحات فارغ شوی این دعا را بخوان: «‌سُبْحَانَ مَنْ لَبِسَ الْعِزَّ وَ الْوَقَارَ سُبْحَانَ مَنْ تَعَطَّفَ بِالْمَجْدِ وَ تَکَرَّمَ بِهِ سُبْحَانَ مَنْ لَا یَنْبَغِی التَّسْبِیحُ إِلَّا لَهُ سُبْحَانَ مَنْ أَحْصَى کُلَّ شَیْ‏ءٍ عِلْمُهُ سُبْحَانَ ذِی الْمَنِّ وَ النِّعَمِ سُبْحَانَ ذِی الْقُدْرَةِ وَ الاَمْرِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِمَعَاقِدِ الْعِزِّ مِنْ عَرْشِکَ وَ مُنْتَهَى الرَّحْمَةِ مِنْ کِتَابِکَ وَ‌اسْمِکَ الْأَعْظَمِ وَ کَلِمَاتِکَ التَّامَّةِ الَّتِی تَمَّتْ صِدْقاً وَ عَدْلًا صلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِه‏» سپس حاجات خود را ذکر کند و شیخ در مصباح این دعا را روایت کرده است با این زیادتی «‌سُبْحَانَ ذِی الْقُدْرَةِ وَ الکَرَم سُبْحَانَ ذِی العِزَّةِ وَ الفَضْلِ سُبْحَانَ ذِی القُوَةِ و الطَّوْلِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ تا آخر دعا »

و ایضا شیخ و سید از مفضل بن عمر روایت کرده‌اند که گفت: دیدم روزی حضرت امام جعفر صادق علیه السلام نماز جعفر را به جا آوردند پس این دعارا خواندند: «یا ربِّ یا ربّ» به قدر یک نفس «یا‌اللهُ یا الله» باز به قدر یک نفس «یا رحیمُ یا رحیم» باز به قدر یک نفس «یا رحمنُ یا رحمن» هفت مرتبه «یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ» هفت مرتبه پس این دعا را خواندند:

« اللَّهُمَّ إِنِّی أَفْتَتِحُ الْقَوْلَ بِحَمْدِکَ وَ أَنْطِقُ بِالثَّنَاءِ عَلَیْکَ وَ أُمَجِّدُکَ وَ لَا غَایَةَ لِمَدْحِکَ وَ أُثْنِی عَلَیْکَ وَ مَنْ یَبْلُغُ غَایَةَ ثَنَائِکَ وَ أَمَدَ مَجْدِکَ وَ أَنَّى لِخَلِیقَتِکَ کُنْهُ مَعْرِفَةِ مَجْدِکَ وَ أَیَّ زَمَنٍ لَمْ تَکُنْ مَمْدُوحاً بِفَضْلِکَ مَوْصُوفاً بِمَجْدِکَ عَوَّاداً عَلَى الْمُذْنِبِینَ بِحِلْمِکَ تَخَلَّفَ سُکَّانُ أَرْضِکَ عَنْ طَاعَتِکَ فَکُنْتَ عَلَیْهِمْ عَطُوفاً بِجُودِکَ جَوَاداً بِفَضْلِکَ عَوَّاداً بِکَرَمِکَ یَا لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ الْمَنَّانُ ذُو الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَام»‏ پس حضرت فرمود که: ای مفضل! هر گاه تو را حاجت ضروری باشد نماز جعفر را بخوان و این دعا را بخوان و حوائج خود را از خدا طلب کن که برآورده می شود انشاء الله .

دعای دیگر بعد از این نماز به روایت شیخ و سید رحمت الله علیهما : «سُبْحَانَ مَنْ لَبِسَ الْعِزَّ وَ تَرَدَّى بِهِ سُبْحَانَ مَنْ تَعَطَّفَ بِالْمَجْدِ وَ تَکَرَّمَ بِهِ سُبْحَانَ مَنْ لَا یَنْبَغِی التَّسْبِیحُ إِلَّا لَهُ جَلَّ جَلَالُهُ سُبْحَانَ مَنْ أَحْصَى کُلَّ شَیْ‏ءٍ بِعِلْمِهِ وَ خَلَقَهُ بِقُدْرَتِهِ سُبْحَانَ ذِی الْمَنِّ وَ النِّعَمِ سُبْحَانَ ذِی الْقُدْرَةِ وَ الْکَرَمِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِمَعَاقِدِ الْعِزِّ مِنْ عَرْشِکَ وَ مُنْتَهَى الرَّحْمَةِ مِنْ کِتَابِکَ وَ بِاسْمِکَ الْأَعْظَمِ وَ کَلِمَاتِکَ التَّامَّاتِ الَّتِی تَمَّتْ صِدْقاً وَ عَدْلاً أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ وَ أَنْ تَجْمَعَ لِی خَیْرَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ بَعْدَ عُمُرٍ طَوِیلٍ اللَّهُمَّ أَنْتَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ الْخَالِقُ الرَّازِقُ الْمُحْیِی الْمُمِیتُ الْبَدِی‏ءُ الْبَدِیعُ لَکَ الْکَرَمُ وَ لَکَ الْمَجْدُ وَ لَکَ الْمَنُّ وَ لَکَ الْجُودُ وَ لَکَ الْأَمْرُ وَحْدَکَ لَا شَرِیکَ لَکَ یَا وَاحِدُ یَا أَحَدُ یَا صَمَدُ یَا مَنْ لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ یَا أَهْلَ التَّقْوَى وَ یاأَهْلَ الْمَغْفِرَةِ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ یَا عَفُوُّ یَا غَفُورُ یَا وَدُودُ یَا شَکُورُ أَنْتَ أَبَرُّ بِی مِنْ أَبِی وَ أُمِّی وَ أَرْحَمُ بِی مِنْ نَفْسِی وَ مِنَ النَّاسِ أَجْمَعِینَ یَا کَرِیمُ یَا جَوَادُ اللَّهُمَّ إِنِّی صَلَّیْتُ هَذِهِ الصَّلَاةَ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِکَ وَ طَلَبَ نَائِلِکَ وَ مَعْرُوفِکَ وَ رَجَاءَ رِفْدِکَ وَ جَائِزَتِکَ وَ عَظِیمِ عَفْوِکَ وَ قَدِیمِ غُفْرانِکَ اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ ارْفَعْهَا لِی فِی عِلِّیِّینَ وَ تَقَبَّلْهَا مِنِّی وَ اجْعَلْ نَائِلَکَ وَ مَعْرُوفَکَ وَ رَجَاءَ مَا أَرْجُو مِنْکَ فَکَاکَ رَقَبَتِی مِنَ النَّارِ وَ الْفَوْزَ بِالْجَنَّةِ وَ مَا جَمَعَتْ مِنْ أَنْوَاعِ النَّعِیمِ وَ مِنْ حُسْنِ الْحُورِ الْعِینِ وَ اجْعَلْ جَائِزَتِی مِنْکَ الْعِتْقَ مِنَ النَّارِ وَ غُفْرَانَ ذُنُوبِی وَ ذُنُوبَ وَالِدَیَّ وَ مَا وَلَدَی وَ جَمِیعِ إِخْوَانِی وَ أَخَوَاتی الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِمَاتِ الْأَحْیَاءِ مِنْهُمْ وَ الْأَمْوَاتِ وَ أَنْ تَسْتَجِیبَ دُعَائِی وَ تَرَْحَمَ صَرْخَتِی وَ نِدَائِی وَ لَا تَرُدَّنِی خَائِباً خَاسِراً وَ اقْلِبْنِی مُنْجِحاً مُفْلِحاً مَرْحُوماً مُسْتَجَاباً دُعَائِی مَغْفُوراً لِی یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ یَا عَظِیمُ یَا عَظِیمُ یَا عَظِیمُ قَدْ عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِکَ فَلْیَحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْکَ یَا حَسَنَ التَّجَاوُزِ یَا وَاسِعَ الْمَغْفِرَةِ یَا بَاسِطَ الْیَدَیْنِ بِالرَّحْمَةِ یَا نَفَّاحاً بِالْخَیْرَاتِ یَا مُعْطِیَ الْمَسْئُولَاتِ یَا حَسَنَ التَّجَاوُزِ السُؤُلاتِ یَا فَکَّاکَ الرِّقَابِ مِنَ النَّارِ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ فُکَّ رَقَبَتِی مِنَ النَّارِ وَ أَعْطِنِی سُؤْلِی وَ اسْتَجِبْ دُعَائِی وَ ارْحَمْ صَرْخَتِی وَ تَضَرُّعِی وَ نِدَائِی وَ اقْضِ لِی حَوَائِجِی کُلَّهَا لِدُنْیَایَ وَ آخِرَتِی وَ دِینِی و کذا مَا ذَکَرْتُ مِنْهَا وَ مَا لَمْ أَذْکُرْ وَ اجْعَلْ لی ذَلِکَ الْخِیَرَةَ وَ لَا تَرُدَّنِی خَائِباً خَاسِراً وَ اقْلِبْنِی مُفْلِحاً مُنْجِحاً مُسْتَجَاباً لِی دُعَائِی مَغْفُوراً لِی مَرْحُوماً یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ یَا مُحَمَّدُ یَا أَبَا الْقَاسِمِ یَا رَسُولَ اللَّهِ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ أَنَا عَبْدُکُمَا وَ مَوْلَاکُمَا غَیْرُ مُسْتَنْکِفٍ وَ لَا مُسْتَکْبِرٍ بَلْ خَاضِعٌ ذَلِیلٌ عَبْدٌ مُقِرٌّ مُتَمَسِّکٌ بِحَبْلِکُمَا مُعْتَصِمٌ مِنْ ذُنُوبِی بِوَلَایَتِکُمَا أَتَقَرَّبُ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى بِکُمَا وَ أَتَوَسَّلُ إِلَى اللَّهِ بِکُمَا وَ أُقَدِّمُکُمَا بَیْنَ یَدَی حَوَائِجِی إِلَى اللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ فَاشْفَعَا لِی فِی فَکَاکِ رَقَبَتِی مِنَ النَّارِ وَ غُفْرَانِ ذُنُوبِی وَ إِجَابَةِ دُعَائِی اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ تَقَبَّلْ دُعَائِی وَ اغْفِرْلِی یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.»

و اما اقسام این نماز را در چند مقصد ایراد می‌نمائیم:

اول آنکه مشهور میان علما و اقوی این است که نماز جعفر را به جای نوافل شبانه روزی می‌توان خواند و احادیث بر این مضامین وارد شده است

دوم روایات وارد شده است و اکثر علما گفته‌اند که کسی که ضرورتی و تعجیلی داشته باشد می‌تواند نماز جعفر را بدون تسبیحات بجا آورد و تسبیحات را در راه بخواند.

سوم حدیث صحیح وارد شده است که کسی که دو رکعت نماز جعفر را بخواند و او را امر ضروری روی دهد می‌تواند پی آن کار رود و دو رکعت دیگر را در وقت دیگر بخواند و اگر بدون عذر چنین نخوانده و همه را با هم بخواند بهتر است.

چهارم روایت معتبری از حضرت قائم علیه السلام وارد شده است که کسی که تسبیحات نماز جعفر را در موضعی فراموش کند هر وقت که به خاطرش آمد بخواند و از علما کسی متعرض این حکم نشده است و اگر به این روایت عمل کنند ظاهراً بد نباشد.

پنجم خلاف است در تعیین سوره‌ها که مستحب است در این نماز خوانده شود و مشهور آن است که در رکعت اول «اذا زلزلت» و در دوم «والعادیات» و در سوم «اذا جاء نصر الله» و در چهارم «قل هو الله» بخواند

و از ابن بابویه و پدرش در رکعت اول «والعادیات» و در رکعت دوم «اذا جاء نصر الله» و در سوم «انا انزلناه» و در چهارم «توحید» وارد شده است

و در روایت صحیح وارد شده است که در هر رکعت قل «یا ایها الکافرون» و «قل هو الله» هر دو را بخواند

و در روایتی وارد شده است که هر سوره که خواهد بخواند

و ابن بابویه گفته است که همه را با «سوره توحید» می‌توان خواند.