با وجودی که اثر رنگ‌ها تا حدودی ذهنی است و در مورد اشخاص مختلف فرق می‌کند. برخی از تاثیرات رنگ‌ها دارای معنی یگانه‌ای در سراسر جهان هستند. رنگ‌هایی که در طیف رنگ‌ها در ناحیه قرمز قرار دارند به عنوان رنگ‌های گرم شناخته می‌شوند که این دامنه‌اش از احساسات گرم و صمیمانه تا احساس خشم و عصبانیت متغیر است...

رنگ چیست؟

در سال 1666، اسحاق نیوتن، دانشمند نامدار انگلیسی، کشف کرد که چنانچه نور خالص سفید از یک منشور عبور داده شود، به رنگ‌های قابل رؤیت تجزیه می‌شود. نیوتن همچنین کشف کرد که هر رنگ از یک طول موج منحصر به فرد تشکیل شده و قابل تجزیه به رنگ‌های دیگر نیست. آزمایش‌های بعدی نشان داد که با ترکیب نورها می‌توان رنگ‌های مختلف را ایجاد کرد. برای مثال، نور قرمز در ترکیب با نور زرد، رنگ نارنجی را به وجود می‌آورد. رنگی که بر اثر ترکیب دو رنگ دیگر به وجود آید را ترکیبی می‌گویند. بعضی از رنگ‌ها، مثل زرد و ارغوانی، در صورت ترکیب شدن، همدیگر را خنثی می‌کنند و نور سفید می‌سازند. این رنگ‌ها را نیز رنگ‌های مکمل می‌نامند.

تاثیرات رنگ‌ها از نظر روان‌شناسی :

با وجودی که اثر رنگ‌ها تا حدودی ذهنی است و در مورد اشخاص مختلف فرق می‌کند ام0ا برخی از تاثیرات رنگ‌ها دارای معنی یگانه‌ای در سراسر جهان هستند. رنگ‌هایی که در طیف رنگ‌ها در ناحیه قرمز قرار دارند به عنوان رنگ‌های گرم شناخته می‌شوند که این دامنه‌اش از احساسات گرم و صمیمانه تا احساس خشم و عصبانیت متغیر است. رنگ‌هایی که در ناحیه آبی طیف قرار دارند، رنگ‌های سرد نامیده می‌شوند و شامل آبی، ارغوانی و سبز هستند. این رنگ‌ها معمولاً آرامش بخشند ام0ا گاهی نیز ممکن است احساس غمگینی و بی‌تفاوتی را به ذهن آورند.

روان‌شناسی رنگ‌ها به عنوان روش درمان

در برخی از فرهنگ‌های قدیمی، از جمله مصری‌ها و چینی‌ها، از رنگ‌ها برای درمان استفاده می‌شده است. این کار که گاهی به آن نور درمانی یا رنگ شناسی نیز گفته می‌شود هنوز هم به عنوان روش درمان جایگزین مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در این روش:

از رنگ قرمز برای تحریک بدن و ذهن و افزایش تمرکز استفاده می‌شود.

از رنگ زرد برای تحریک اعصاب استفاده می‌شود.

از رنگ نارنجی برای بالا بردن سطح انرژی استفاده می‌شود.

از رنگ آبی برای کاهش درد و تسکین بیمار استفاده می‌شود.

از رنگ نیلی برای تسکین ناراحتی‌های پوستی استفاده می‌شود.

اغلب روان‌شناسان به رنگ درمانی به دیده شک و تردید می‌نگرند و می‌گویند که درباره تاثیرات احتمالی رنگ‌ها اغراق شده و رنگ‌ها در فرهنگ‌های مختلف، معانی متفاوتی دارند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که در بسیاری از موارد، تاثیرات رنگ‌ها در تغییر حالت افراد، تاثیراتی زودگذر و موقتی بوده است. برای مثال، قراردادن افراد در اتاق آبی ممکن است در ابتدا احساس آرامش در آن‌ها به وجود آورد ام . این اثر پس از آن که آن‌ها آرامششان را بازیافتند، به تدریج کاهش خواهد یافت.

روان‌شناسی رنگ‌های مختلف

1ـ روان‌شناسی رنگ سیاه :

سیاه تمام نورها در طیف رنگ‌ها را جذب می‌کند.

سیاه معمولاً به عنوان نماد ترس یا شیطان مورد استفاده قرار می‌گیرد ام0ا به عنوان نشانگر قدرت نیز شناخته می‌شود. از رنگ سیاه برای نشان دادن شخصیت‌های خطرناک مثل دراکولا و یا جادوگران استفاده می‌شود.

رنگ سیاه در بسیاری از فرهنگ‌ها برای مراسم سوگواری مورد استفاده قرار می‌گیرد. این رنگ همچنین نشانگر غمگینی، جذابیت جنسی و رسمی بودن است.

در مصر قدیم، رنگ سیاه نشانگر زندگی و تول0د دوباره بود.

رنگ سیاه معمولاً به دلیل لاغر نشان دادن در نمایش‌های مد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

2- روان‌شناسی رنگ سفید :

رنگ سفید، نماد معصومیت و پاکی است.

رنگ سفید می‌تواند در انسان احساس فضای بیشتر به وجود آورد.

رنگ سفید معمولاً نشانگر سرما، پاکیزگی و آرامش است. اتاقی که کاملاً به رنگ سفید نقاشی شده باشد ممکن است جادار و بزرگ به نظر آید امَا خالی و سرد است. بیمارستان‌ها و کادر پزشکی از رنگ سفید برای ایجاد حس پاکیزگی استفاده می‌کنند.

3- روان‌شناسی رنگ قرمز :

رنگ قرمز، رنگ گرمی است که برانگیزاننده هیجانات قوی است.

رنگ قرمز، نشانگر عشق، حرارت و صمیمیت است.

رنگ قرمز، به وجود آورنده احساس شور و هیجان است.

رنگ قرمز، تحریک کننده احساس خشم و عصبانیت است.

4- روان‌شناسی رنگ آبی :

آبی، رنگ مورد علاقه بسیاری از مردم و محبوبترین رنگ در بین مردان است.

رنگ آبی، احساس آرامش را به ذهن می‌آورد و معمولاً نشانگر صلح، امنیت و نظم است.

رنگ آبی، می‌تواند احساس غم، درون‌گرایی یا گوشه‌گیری را در بعضی افراد به وجود آورد.

رنگ آبی معمولاً برای دکور دفاتر مورد استفاده قرار می‌گیرد زیرا تحقیقات نشان داده است که افراد در اتاق‌های آبی کارآیی بیشتری دارند.

رنگ آبی با وجودی که از محبوبترین رنگ‌هاست ام0ا یکی از رنگ‌هایی است که کمترین اشتها را بر می‌انگیزد. در برخی از برنامه‌های کاهش وزن توصیه می‌شود که غذای خود را در بشقاب‌های آبی بکشید. رنگ آبی به ندرت به صورت طبیعی درخوراکی‌ها وجود دارد. همچنین رنگ آبی غذا معمولاً به عنوان نشانه فاسد بودن و یا سم0ی بودن آن در نظر گرفته می‌شود.

رنگ آبی می‌تواند باعث کاهش ضربان قلب و حرارت بدن گردد.

5- روان‌شناسی رنگ سبز :

رنگ سبز، رنگ سردی است که نماد طبیعت است.

رنگ سبز، نشانگر آرامش، خوشبختی، سلامتی و حسادت است.

پژوهشگران دریافته‌اند که رنگ سبز می‌تواند باعث افزایش قابلیت خواندن گردد. برخی از دانش‌آموزان و دانشجویان با قراردادن یک برگه شفاف سبز رنگ بر روی صفحه کتاب، می‌توانند مطالب را با سرعت بیشتری از حد0 معمول بخوانند و درک کنند.

رنگ سبز، از دیر باز نماد باروری بوده و در قرن پانزدهم برای لباس عروسی به کار می‌رفته است.

از رنگ سبز در دکوراسیون به دلیل اثر آرام بخشی آن استفاده می‌شود.

رنگ سبز باعث کاهش استرس می‌شود. کسانی که در فضای کاری سبز رنگ کار می‌کنند، کمتر دچار دردهای دستگاه گوارش می‌شوند.

6- روان‌شناسی رنگ زرد :

رنگ زرد، رنگی گرم وشاد است.

رنگ زرد به دلیل مقدار زیاد نوری که منعکس می‌کند، بیشتر از بقیه رنگ‌ها چشم را خسته می‌کند. استفاده از رنگ زرد برای پس زمینه کاغذ یا نمایشگر کامپیوتر می‌تواند باعث چشم درد یا در حالت‌های خاص از دست دادن بینایی گردد.

رنگ زرد می‌تواند احساس رنجیدگی و خشم را به وجود آورد. با وجودی که رنگ زرد به عنوان یک رنگ شاد شناخته می‌شود اما بیشتر مردم در اتاق‌های زرد رنگ، هیجانشان را از دست می‌دهند و بچه ها نیز در اتاق‌های زرد رنگ بیشتر گریه می‌کنند.

رنگ زرد باعث افزایش سوخت و ساز بدن انسان می‌گردد.

چون رنگ زرد، از بقیه رنگ‌ها زودتر دیده می‌شود، بیشتر از بقیه برای جلب توجه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

7- روان‌شناسی رنگ ارغوانی :

رنگ ارغوانی نماد وفاداری و ثروت است.

رنگ ارغوانی نشانگر عقل و معنویت است.

رنگ ارغوانی خیلی کم در طبیعت وجود دارد و به همین دلیل ممکن است به عنوان نشانه مصنوعی یا غیر عادی بودن در نظر گرفته شود.

8- روان‌شناسی رنگ قهوه‌ای :

رنگ قهوه‌ای، رنگی طبیعی است که برانگیزاننده حس قدرت و اطمینان‌پذیری است.

رنگ قهوه‌ای همچنین می‌تواند حس غم و انزوا را به وجود آورد.

رنگ قهوه‌ای، حس گرما ، محبت، آسایش و امنیت را به ذهن می‌آورد.

رنگ قهوه‌ای معمولاً بیانگر طبیعی بودن، زمینی بودن و متفاوت بودن است اما گاهی می‌تواند نشانگر پیچییدگی نیز باشد.

9- روان‌شناسی رنگ نارنجی :

رنگ نارنجی، ترکیب زرد و قرمز است و به عنوان یک رنگ انرژی‌زا در نظر گرفته می‌شود.

رنگ نارنجی، احساس هیجان، گرما و شور و شوق را به ذهن می‌آورد.

رنگ نارنجی، معمولاً برای جلب توجه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

10- روان‌شناسی رنگ صورتی :

رنگ صورتی، در واقع همان رنگ قرمز کم رنگ است و معمولاً نشانگر عشق است.

رنگ صورتی اثر آرام‌بخشی دارد. در ورزشگاه‌ها معمولاً رختکن تیم حریف را به رنگ صورتی نقاشی می‌کنند تا بازیکنان آن‌ها کم انرژی و منفعل شوند.

با وجودی که اثر آرام بخشی رنگ صورتی مشخص شده است ولی پژوهشگران دریافته‌اند که این اثر تنها در خلال مواجهه اولیه به وجود می‌آید. مثلاً هنگامی که از این رنگ در زندان‌ها استفاده شد، زندانیان پس از عادت کردن به آن، حتی نا آرامتر از قبل شدند .

 
برخی از روانشناسان عقیده دارند رنگی که برگزیده و دلخواه کسی است میتواند گویای خصوصیات اخلاقی و روانشناسی او باشد. نوشتار زیر چکیده ای است که بر اساس این نظریه و پس از سالهای پژوهش نگاشته شده :

رنــگ قــرمــز:

خوش قلب اما خودپرست این رنگ مظهر شدت و زیاده روی است که گاهی در جهت مخالف آن است. قرمز رنگ عشق و تنفر و فداکاری و خشونت و خون و آتش. کسی که به این رنگ علاقه دارد هرگز نمی تواند در زندگی بی تفاوت باشد.

این گونه اشخاص تند و سرکش و در عین حال فعال و شجاع و کمی عجول هستند. احتمال شکست به خصوص در عشق برای آنها فراوان است.

قضاوتهای عجولانه و ناگهانی در مورد دیگران اغلب سبب از بین رفتن دوستی هایشان می شود، با آن که در عشق کاملاً فداکارند اما اگر روزی حوادث بر وفق مراد نباشد بدون تفکر و جویا شدن علت می جنگند.

دو عیب بزرگ خودپرستی و عدم کنترل، در نفس آنهاست و دو صفت ممتازشان خوش قلبی و حس بزرگ طلبی است. به طور کلی دوستداران رنگ قرمز دارای خصوصیات متضادی هستند.

رنــگ صــورتی:

مورد علاقه دیگران رنگ صورتی درواقع همان قرمز است که کمرنگ شده باشد. اگر به این رنگ علاقه دارید تمام صفات رنگ قرمز را کمی ملایمتر دارا می باشید، با گذشت هستید و در عشق، تندی نشان نمی دهید.

دیگران را خوب درک می کنید و با اطرافیان خود با ملایمت و لطف رفتار می کنید و به دلیل نشاط و شادابی تان مورد علاقه اطرافیان خود هستید. آنهایی که به این رنگ علاقه دارند اغلب شکستها، خشونتها و دشواری های زندگی را تحمل کرده اند و با مشکلات فراوان مواجه شده اند.

رنــگ آبــی:

نظم، پشتکار، تنهایی رنگ آبی از رنگهایی است که طرفداران زیادی دارد. اگر به این رنگ علاقه دارید، کاملاً می توانید هوس و احساسات و هیجانات خود را کنتر ل کنید.

ظاهر آرام شما دیگران را وادار می کند که به شما احترام بگذارند و دوست دارید پیوسته مورد احترام و ستایش دیگران قرار بگیرید.

در خرید و پوشش لباس قناعت می کنید و به علت شرم و حیا و گاه غروری که دارید میل دارید اغلب تنها باشید. حماقت و عدم فهم دیگران شما را کسل می کند و کسانی که از نظر هوش و فهم بر شما برتری دارند شما را ناراحت می کنند.

کارهای خود را از روی نظم و ترتیب و بر پایه قواعد معینی انجام می دهید. یکی از صفات مشخص شما پشتکار شماست.

رنــگ ارغــوانی:

رنگ عارفها و روانگران رنگ اسرارآمیز و باشکوهی است. دوستداران این رنگ پیوسته مجذوب زیبایی ها و ظرافتها می شوند و مغرور و اجتماعی هستند. معاشرت با این دسته لذتبخش است که امور معنوی بیشتر می پردازند. ارغوانی رنگ مورد پسند عرفا نیز هست!

رنــگ قهــوه ای:

قابل اعتماد اگر رنگ قهوه ای را دوست دارید کاملاً می توان روی شما حساب باز کرد. باثبات و مقدس، شاعرپیشه وکمی فیلسوف مآب هستید.

به ندرت تغییر عقیده می دهید و با آن که کمتر تصمیم می گیرید اما هر بار که تصمیمی بگیرید آن را به مورد عمل می گذارید.

شما کاملاً در نگهداری پول و اسرار دیگران قابل اعتماد هستید. میل دارید پیوسته در عالم خودتان باشید و گاهی اوقات با اطرافیان خود رفتار خشونت آمیزی در پیش می گیرید. در عشق هرگز بدبین و تند نیستید.

رنــگ خاکستـــری:

احساس بی نیازی این رنگ مظهر چشم پوشی از خوشی های دنیاست. کسانی که به این رنگ علاقه دارند اغلب در زندگی احساس رضایت می کنند، خاکستری رنگ عقلا است و جوانانی که به این رنگ اظهار علاقه می کنند درواقع خود را هم شأن و هم طراز اشخاص کهنسال میدانند و در زندگی احساس بی نیازی می کنند.

در عشق بر افراد مسن تر از خود تمایل دارند و اغلب کسانی که از نظر فکر و ایده به آنها برتری دارند خیلی آسان طرف توجهشان قرار خواهند گرفت.

رنــگ پـرتــقالی:

صداقت آری، هوسبازی هرگز رنگی است ترکیبی و آنهایی که این رنگ را رنگ دلخواه خود می دانند متکی به نفس نیستند. اجتماعی و خوش خلقند و با مردم خوب رفتار می کنند.

نفوذ در این گونه افراد مشکل است کسی که آنها را دوست بدارد می تواند با او به آسانی ازدواج کند. هوسباز نیستند و اگر با کسی دوستی کنند صداقت و فداکاری دارند. اگر افراد این دسته با کسی که خصوصیات اخلاقی خودشان را داشته باشد ازدواج کنند سعادتمند می شوند.

رنــگ سبــز:

کنجکاوی رنگ سبز طبیعت وتازگی است. اگر به این رنگ علاقه دارید زندگی با شما آسان است. نقطه اشتراک فراوانی با افراد علاقه مند به رنگ پرتقالی دارید روابط شما با دیگران بر پایه ی اصول و قرارداد است.

دوست ندارید که در زندگیتان حوادثی به وقوع پیوندد اما کنجکاوانه به ماجراهای زندگی دیگران توجه دارید.

رنــگ فیــروزه ای:

اسرارآمیز و پند ناپذیر دوستداران این رنگ اسرارآمیزند و احساساتی و کارهای شخصی خود را به خوبی اداره می کنند. پشتکار دارند و باثباتند و به نصایح دیگران در مورد کارهای خود کمتر توجه دارند. فیروزه ای معمولا رنگ مورد علاقه ی خانمها است.

رنــگ سیــاه:

خوش ذوقی و ظرافت طبع این رنگ برخلاف عقیده ی همگان رنگ نومیدی و عزا نیست بلکه نشانه خوش ذوقی و ظرافت طبع است. اگر از دوستداران این رنگ هستید مسلماً به شخصیت اطرافیان خود احترام می گذارید و برای آن که دیگران را با ارزش و برجسته نشان دهید از هیچگونه کمکی به آنها دریغ نمی کنید و هرگز خود را به دیگران تحمیل نمی نمایید همچنین عقاید و نظریات دیگران را به آسانی می پذیرید.

یک نکته ی رنگی :

توجه و علاقه شما به رنگها در طی زمان تغییر می کند به دلیل آن که خصوصیات اخلاقیتان نیز در سالیان دراز تغییر خواهد کرد. اما اگر در مورد رنگی ناگهان عقیده خود را عوض کنید به علت ضعف شما و یا به علت نیازتان به تغییر محیط است .

شما جه رنگی هستید ؟ ( روانشناسی رنگ )

رنگ های هماهنگ با عددها و حرف ها:

قرمز: (1) ش.س.ج.الف

نارنجی: (2) ت.ث.ک.ب

زرد: (3) ی.ل.ص.ض

سبز: (4) و.م.د.ژ

آبی: (5) چ.ن.ط.ظ

نیلی: (6) ح.خ.ف

بنفش: (7) ع.پ.غ

صورتی: (8) ز.ق.هـ

طلایی: (9) ر.ذ.گ

نــمــونــه:

مصطفی سعیدی رشک علیا

م 4 ص 3 ط 5 ف 6 ی 3 س 1 ع 7 ی 3 د 4 ی 3 ر 9 ش 1 ک 2 ع 7 ل 3 ی 3 ا 1

سپس این اعداد را با هم جمع می زنیم:

4+3+5+6+3+1

+ 7+3+4+3+9+ 1+2+7+3+3+ 1 = 65

6+5

= 11 ============<< 1+1 = 2

عدد 2، برابر با رنگ نارنجی است پس من

ویژگی های رنگ نارنجی را دارم

ســبــز :

مهم است که برای خودتان برنامه ی روزانه داشته باشید.

کم پیش می آید زندگی شما آشفته و بی هدف باشد.

دیگران برای گرفتن راهنمایی پیش شما می آیند.

برای گسترده تر ساختن دانش خود هرگز از آموختن

باز نخواهید ماند. ارج نهادن به آیین گذشته

برایتان با ارزش است

نــارنــجــی :

شوخ طبعی ویژه ای را که به ارث برده اید

سبب شده است که دوست داشتنی باشید.

نشاط شما آرزوی قلبی خیلی هاست.

شخصیتی دوست داشتنی دارید. گاهی درباره ی

هر چیزی بیش از اندازه زیاده روی می کنید

بنابراین تلاش کنید که دیگران رویتان اثر نگذارند.

با کاری که می کنیدشاید نتوانید دیگران را خوشحال

سازید مگر این که دست از تقلید بردارید و

آنچه را که در درونتان می جوشد بیرون کنید

بــنــفــش :

دوستدار کندوکاو و جستجو در هر پدیده هستید.

هیچ رویدادی را به راحتی نمی پذیرید مگر این که

خودتان آن را تجربه کرده باشید.

در حل گرفتاری های خود راه حل را در درون خود بجویید.

دوستدار تنهایی هستید و هماهنگ شدن و یا کنار آمدن

با دیگران یکی از گرفتاری های بزرگ زندگی شما است

آبــی :

دیگران شما را شخصیتی رک و بی آلایش می دانند

و به همین سبب برایشان دوست داشتنی هستید.

آزادی برایتان ارزشمند است و هرگز نمی توانید در جایی

کار کنید که به شما فشار می آورند و یا زیر نظر هستید.

زندگی با همه ی سختی ها و گرفتاری هایش

برایتان خوشایند است. روحیه ی سرکشتان نمی گذارد

که در یک جا پایبند شوید و می خواهید در میان مردم

نیز نامی شوید. در هر جایی که قدم بگذارید

با هوش خود خواهید توانست آرامش را در آنجا برقرار کنید

قــرمــز :

خودخواه هستید و برای رسیدن به هدفهایتان دیگران را

له می کنید. در اوج شادی با کوچکترین بهانه ای اخم هایتان

در هم می رود و در لاک خود فرو می روید. گاهی نیز به سرعت

شکیباییتان را از دست می دهید و به دیگران زور می گویید

صــورتــی :

دارای قدرت جسمی بالایی هستید. به خاطر اراده ی بالایی

که دارید می توانید رویاهایتان را به راحتی به واقعیت تبدیل کنید.

مهر به دیگران در شما آن چنان بالاست که دیگران برایتان

با ارزشمندتر از خودتان هستند. برای رسیدن به هدف هایتان

سلامتی خودتان را نیز به فراموشی خواهید سپرد

طــلــایــی :

در هر چیزی تنها میزان بالای آن می تواند شما را

خوشنود کند رفتار و سخنتان چنان زیبایی ای در

خود دارد که کم پیش می آید کسی شما را خوب بشناسد.

کم پیش می آید که چهره ی افسرده ای به خود

بگیرید چون که به هر چیزی با خوش بینی نگاه می کنید.

در هر کار گروهی پیروز سر افراز هستید

نــیــلــی :

زندگی شما همانند زندگی انسان های عارف است

و مردمی که با آن ها سر و کار دارید نزد شماگناهشان

را بازگو می کنند. دیگران را دوست دارید و از

حس ششم خوبی نیز برخوردار هستید و این چنین از

گرفتاری های مردم آگاه می شوید. بسیار با قدرت

و سخاوتمند هستید. دادخواه هستید و با کوچکترین

بیدادی دیگران آزرده می شوید.

بیشتر افرادی که سوی شما می آیند گرفتار هستند

و برای دریافت کمک به شما روی می آورند

زرد :

تیز هوش و خوش بین هستید. هرگز در گفتن

آن چه که می خواهید بر زبان بیاورید کم نخواهید آورد.

به خاطر زنده دلی همیشه دور و برتان پر از دوستان

خواهد بود. با اینکه روحیه ی شادی دارید اما هرگز

شادمان نخواهید بود مگر این که شادی هایتان را

با دیگران تقسیم کنید .

 
درباره رنگ :

مطالعه درباره ی رنگ ملاحظاتی را در زمینه های فیزیک ، فیزیولوژی و روانشناسی پیش می آورد . علم فیزیک ، توزیع انرژی طیفی نوری را که از یک سطح صادر و یا به وسیله ی آن منعکس می شود ، بررسی می کند ( شاخه ی خاصی از آن به مطالعه ی جنبه های شیمیایی رنگیزه ها و رنگینه ها ، در ارتباط با خواص رنگ ساز این مواد می پردازد ) . فیزیولوژی ، فرایند هایی را که در چشم و مغز به هنگام تحریک ناشی از تجربه ی رنگ اتفاق می افتد ، مورد مطالعه قرار می دهد . روانشناسی در مسائل آگاهی و ذهنیت نسبت به رنگ – همچون عنصری از تجربه ی بصری – بحث می کند . اشتراک اصطلاحات در این عرصه ها ، غالبا ً بر دشواری درک مفاهیم می افزاید . مطالعه ی هنری رنگ نیز مقوله ای جدا از این ملاحظات نیست ، و به خصوص رویکرد روانشناختی رنگ در این زمینه اهمیت دارد .

هر رنگ دارای سه صفت یا سه بُعد بصری مستقلا ً تغییر پذیر است : فام ، درخشندگی و اشباع .

فام ، صفتی از رنگ است که جایگاه آن را در سلسله ی رنگی ( از قرمز تا بنفش) – معادل با نور طول موج های مختلف در طیف مرئی – مشخص می کند .گفته می شود که تقریبا ً 150 فام متفاوت را می توان تشخیص داد ، ولی همه ی اینها به طور مساوی در طیف مرئی توزیع نشده اند ، زیرا چشم ما برای تفکیک فام ها در طول موج های بلند تر توانایی بیشتری دارد . بلند ترین طول موج ها در منطقه ی قرمز و کوتاه ترین طول موج ها در منطقه ی بنفش هستند . دسته بندی عمومی رنگ ها به بیفام ( سیاه ، سفید و خاکستری ها ) ، و فام دار ( قرمز ، زرد ، سبز ،...) بر همین صفت مبتنی است . برای سهولت درک مطلب ، فام را می توان مشخص کننده ی اسم عام رنگ ها تعریف کرد .

قرمز ، زرد و آبی را فام های اولیه می نامند و چون مبنای سایر فام ها هستند ، رنگ های اصلی نیز نام گرفته اند . فام های ثانویه عبارتند از : نارنجی ، سبز و بنفش که که از اختلاط مقادیر مساوی از دو فام اولیه حاصل می شوند . فام های ثالثه از اختلاط فام های اولیه و ثانویه به دست می آیند : زرد- نارنجی( پرتقالی) ،

نارنجی- قرمز ، قرمز- بنفش ( ارغوانی) ، بنفش- آبی ( لاجوردی) ، آبی- سبز (فیروزه ای) ، سبز- زرد (مغز پسته ای) . دوازده فام نامبرده را با ترتیبی معین در چرخه ی رنگ ، نشان می دهند . در چرخه ی رنگ ، فام های ثانویه و ثالثه ای که بین یک زوج فام اولیه جای گرفته اند ، دارای روابط خویشاوندی هستند و در کنارهم ساده ترین هماهنگی رنگی را پدید می آورند .

درخشندگی (والوور) ، دومین صفت رنگ است و درجه ی نسبی تیرگی و روشنی آن را مشخص می کند(غالبا ً نقاشان اصطلاح رنگسایه را نیز در همین معنا به کار می برند) . معمولا ً درخشندگی رنگ های فام دار را در قیاس با رنگ های بیفام می سنجند . در چرخه ی رنگ ، زرد بیشترین درخشندگی (معادل خاکستری روشن نزدیک به سفید) و بنفش کمترین درخشندگی ( معادل خاکستری تیره ی نزدیک به سیاه) را دارد . در سلسله ی رنگی ، هر فام نسبت به دیگری میزان تیرگی یا روشنی ذاتی اش را می نمایاند . معکوس کردن این ترتیب طبیعی ، ناسازگاری رنگی به بار می آورد (مثلا ً اگر بنفش روشن در کنار سبز زیتونی قرار گیرد ، نوعی تکان بصری ایجاد می کند .

اشباع )پرمایگی) ، سومین صفت رنگ است و میزان خلوص فام آن را مشخص می کند ( گاه واژه ی شدت را در این مورد به کار می برند ) . فام های چرخه ی رنگ صد در صد خالص اند ولی در طبیعت به ندرت می توان فام خالصی یافت . همچنین ، کمتر رنگیزه ای حد اشباع فام مربوطه در چرخه ی رنگ را داراست .

اگر فام ها به هم آمیخته شوند ، رنگ های شکسته به دست می آیند . اختلاط فام های خالص با یکدیگر یا با رنگ های بیفام ، باعث تغییر در پرمایگی و درخشندگی شان می شوند . به طور کلی ، هر فام قابلیت ایجاد رنگ های متنوعی را در حوزه ی خود دارد که به آن تلوّن (واریاسیون ) می گویند ( مثلا ً انواع صورتی ، اُخرایی وقهوه ای ، تلوّن در فام قرمز هستند.

چگونگی متظاهر شدن رنگ ها از دیگر مباحث رنگ شناسی است . در تجربه ، سه نمود مختلف در رنگ ها می توان تشخیص داد : فیلمرنگ ، حجمرنگ و سطحرنگ . فیلمرنگ ، رنگی است که در فاصله ای نا مشخص نسبت به بیننده ظاهر می شود (مثلا ً رنگی که در طیف نما اسپکتروسکوپ می توان دید ، یا رنگ آسمان خاکستری یکنواخت) . فیلمرنگ ، بافت واضحی ندارد و گویی شخص می تواند کمابیش به درون آن رسوخ کند . همواره در تراز جلو به چشم می آید . فیلمرنگ را نمی توان همچون کیفیتی در اشیاء و یا متعلق به رویه ی اشیاء دانست .

حجم رنگ را در اشیای پشت نما می توان دید ( مثلا ً در یک استکان چای یا در بخار رنگین) . حجمرنگ در فضای سه بُعدی که اشغال کرده است گسترش می یابد ، ولی تراز متغیری نسبت به چشم بیننده ندارد .

سطحرنگ ، چنان به نظر می آید که روی سطح شیء قرار گرفته است ( مثلا ً در یک کاغذ رنگی) . بافت رویه ی شیء را به خود می گیرد و حایل غیر قابل نفوذ برای چشم ایجاد می کند . سطحرنگ را معمولا ً همچون کیفیتی در خود شیء می انگاریم .

از این سه کیفیت ظاهری که اشاره کردیم ، نمود های دیگری چون تلأ لو، فروغ و فلزنما ناشی می شوند . نقاشان با سطحرنگ سر و کار دارند ولی بخشی از صناعت آنان معطوف به ایجار نمود های حجمرنگ ، فیلمرنگ ، تلأ لو و فروغ به وسیله ی رنگیزه است که در واقع چنین کیفیت هایی را ندارد . آن دسته از حجم سازان مدرن که با موادی چون پلاستیک کار می کنند ، از نمود حجمرنگ بهره می گیرند .

یکی از ملاحظات روانشناختی رنگ که در کاربرد هنری رنگ اهمیت دارد ، بررسی تأثیر متقابل رنگ ها است . جلوه یا اثر هر رنگ در جوار رنگ دیگر تغییر می کند . اگر در شرایط روشنایی مناسب ، چند ثانیه به یک رنگ فام دار خیره شویم و بی درنگ بر سطحی سفید بنگریم ، مکمل آن رنگ را خواهیم دید . این پدیده را – که ناشی از واقعیت فیزیکی رنگ عینی نیست – پی انگاره می نامند . پی انگاره ی هر رنگ ، رنگ مجاورش را تحت تأثیر قرار می دهد و در نتیجه ، تفاوت کیفی آن دو رنگ بارزتر می شود ( مثلا ً قرمز در کنار سبز ، پرمایه تر به نظر می رسد و برعکس ) . تغییری که بدین سان در جلوه ی رنگ ها پدید می آید ، مشخص کننده ی تباین آنها است . اگر موقعیت دو حوزه ی رنگی مقایسه شده چنان باشد که تغییر جلوه ی رنگ ها با هم تلاقی کند ، اصطلاح تباین همزمان به کار برده می شود .

رویکرد روانشناختی رنگ به احساس های معینی نیز بستگی دارد که رنگ های عینی دربیننده برمی انگیزند.

به سخن دیگر ، در این مقوله ، رابطه ی رنگ های عینی با اثرات ذهنی شان مورد نظر است . رنگ هایی که حاوی مقدار زیادی آبی هستند ( از بنفش تا سبز) ، نسبت به رنگ هایی که زرد یا قرمز بیشتری در خود دارند (از مغز پسته ای تا ارغوانی) ، سردتر می نمایند . رنگ های سرد ، مختصر کاهش در دمای بدن نگرنده ایجاد می کنند و رنگ های گرم باعث مختصر افزایش دمای بدن می شوند . به لحاظ بصری ، رنگ گرم پیش می آید و رنگ سرد پس می نشیند . بسیاری از نقاشان از این کیفیت رنگ ها برای فضا سازی تصویری بهره گرفته اند . منشأ احساس هایی چون گرمی ، سردی ، پیش آیندگی ، پس روندگی ، وزن و اندازه ی رنگ ها – که اصطلاحاتی رایج در ادبیات هنرهای تجسمی اند) همانا سه صفت اساسی رنگ ، یعنی فام ، درخشندگی و اشباع است .

نقاشان قدیم بسیاری از نمودها و اثرات بصری رنگ را بدون شناخت علمی به کار می بستند ، ولی انتشار نظریه های رنگ ، نقاشان پُست امپرسیونیسم ، اُرفیسم و آپ آرت را بر آن داشت که امکانات بیانی و تزیینی رنگ را گسترش دهند و به راه حل های تازه ای در مسائل حجم ، فضا ، نور و حرکت دست یابند .

رنگ در تلویزیون :


تصویر در تلویزیون رنگی از نوارهای ریز متعددی از رنگهای اصلی نور یعنی قرمز ،سبز ، و آبی تشکیل می شود . این نوارها سطوح درخشندگی مختلفی دارند . وقتی به صفحه تلویزیون نگاه می کنیم ، چشم این نوارها را با هم مخلوط می کند و یک تصویر واحد با انواع مختلف رنگها را می بیند.از فاصله دید معمولی ، نوارهای نور روی صفحه ترکیب می شوند و یک تصویر دقیق تمام رنگی را تشکیل می دهند.

دیدن رنگها :

اشیا به دلیل نحوه انعکاس نور از روی آنها رنگی دیده می شوند . نور سفید خورشید یا لامپ برق حاوی همه رنگهای طیف نور است . وقتی نور سفید روی یک شی می افتد ، شیئ را تشکیل می دهند. مثلاَ یک شیئ سبز رنگ شیئ است که فقط پرتوهای سبز را منعکس و بقیه را جذب می کند. شیئ که همه رنگهای طیف نور را منعکس کند سفید دیده می شود . شیئ که هیچ رنگی را منعکس نکند سیاه دیده می شود .

نمای نزدیک :

اگر بخشی از صفحه تلویزیون رنگی را بزرگ کنیم، می توانید ببینید که تصویر آن از نوارهای

متعدد و ریزی به رنگهای قرمز، سبز، و آبی تشکیل شده است .

راهکارهای تربیتی قرآن(3)

شکرگزاری یکی دیگر از ارزشمندترین و مؤثرترین روش‌های تربیتی است. هم? افراد بدون استثناء علاقه‌مند به ماندگاری و ثبات نعمت‌های خویش‌ هستند و‌ شکر نه تنها باعث تثبیت نعمات می‌شود، بلکه افزایش آن را در پی‌دارد و لذّت بهره وری را افزایش می‌دهد.

شکرگزاری وظیفه‌ای لذّت بخش است که اگر فرزندان آموزش ببینند و به آن پایبند شوند، بسیاری از نگرانی‌های نوجوانی و جوانی‌آنها مرتفع خواهد شد. ناشکری عاملی است که بیش از همیشه انسان امروز را دچار اضطراب کرده و گاهی او را تا مرز افسردگی پیش برده است، و او غافل از این که گرفتار چه مصیبتی شده است.

ناشکری فرد را چنان در آستانه ضعف و نابودی قرار می‌دهد که حتّی توانایی یافتن ریشه اضطرابش را از دست می‌دهد. او بدون توجه به خویش، راه حل گرفتاری‌های خود را در میان اطرافیانش جستجو می‌کند و آنها را مقصر گرفتاری‌های خود می‌داند.

با نگاهی به قرآن و عترت در می‌یابیم، ناشکری از مهم‌ترین عواملی است که انگیزهای انسان را به تدریج به مرحله فنا و نابودی می‌کشاند.

زمانی که فرد متوجه این زوال و نیستی می‌شود راهی به جز توسل به قرآن و کلام معصومین(ع) در پیش روی خود نمی‌بیند.

به لطف خدای سبحان به محض آن که انسان به حلق? شاکرین پیوست، چنان وسعت وجودی به او عطا می‌شود که جایگاهش در میان بندگان تغییر می‌کند و از حضیض ذلّت به اوج عزّت می‌رسد.

در این زمان دیگر نباید با همان نگاه زمان ناشکری‌اش به او نگریست، زیرا بعد از ورود به جمع شاکرین خدایش را بزرگتر، قوی‌تر، مقتدرتر و مهربان‌تر از قبل می‌یابد. به همین دلیل خانواده باید زمینه را برای شکرگزاری بیش از قبل فراهم کند تا شکرگزاری در وجود او تثبیت و ماندگار شود.

خدای سبحان در آی? 16 سوره مبارک? لقمان به راهکار دیگری اشاره می‌کند که شاید تعداد زیادی از افراد گرفتار این غفلت هستند و راهنمایی قرآن پرده را از چشمان غفلت زده اشخاص کنار می‌زند و می‌فرماید:

? یا بُنَیَّ إِنَّها إِنْ تَکُ مِثْقالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ فَتَکُنْ فی صَخْرَةٍ أَوْ فِی السَّماواتِ أَوْ فِی اْلأَرْضِ یَأْتِ بِهَا اللّهُ إِنَّ اللّهَ لَطیفٌ خَبیرٌ.?

پسرم! اگر به اندازه سنگینى دانه خردلى (کار نیک یا بد) باشد، و در دل سنگى یا در (گوشه‏اى از) آسمانها و زمین قرار گیرد، خداوند آن را (در قیامت براى حساب) مى‏آورد؛ خداوند دقیق و آگاه است.

خدای فرزندان خویش را در ظرف مکان آسمان و زمین و ظرف زمان دیروز، امروز و فردا زندانی نکنید سبحان الله که خدا در محدود? زمان و مکان جای گیرد.

لقمان در این آیه مأمور می‌شود تا به فرزندش خدای لامکان و لازمان را معرفی کند.

اوست که هیچ چیز از او پنهان نیست و محیط بر آسمان و زمین و محیط بر زمان است.

اگر فرزندان شما، پروردگارشان را محصور در زمان و مکان بدانند، مطمئناً در مواقع خاص زندگی‌شان دچار تردید می‌شوند و در تصمیم‌گیری‌شان ناتوان می‌گردند، زیرا خدای آنها در تمام لحظات زندگی‌شان جاری نیست بلکه فقط در زمان انجام اعمال عبادی، چون نماز و روزه وغیره جای گرفته و یا در مکان‌های مقدّس چون مسجد و حرم اهل بیت(ع)، و در سایر زمان‌ها و مکان‌ها دست خدا را بسته می‌بیند.

قرآن می‌فرماید: ربّ فرزندانتان را چنان بزرگ جلوه دهید که او نتواند برای خدایی که می‌شناسد، اول و آخری تصور کند؛ و پروردگار آنها را تا سر حد امکان فرا زمان و فرا مکان کنید تا فرزندانتان در هر زمان و مکانی بر نیرویی توانا و بی‌کران و نامحدود تکیه کنند، و خدای خبیر را هر لحظه بر خود مسلّط ببیند تا قدرت او به فرزندانتان چنان نیرویی عطا کند که هیچ‌گاه در تصمیم‌گیری‌ها و انجام امورشان دچار ضعف و ناتوانی نگردند.

اگر باور کنند بر اریکه قدرتی تکیه زده‌اند که هیچ عاملی نمی‌تواند او را دچار دگرگونی و تغییر کند، وجودشان از هر‌گونه ضعف و سستی در امان خواهد ماند.

لقمان فرزندش را به فراگیری این دیدگاه دعوت می‌کند تا باور کند در هر جا قدم می‌گذارد، خدا قبل از حضور او، همزمان با او و بعد از او حاضر است، نه فقط زمانی که قدم در جایی می‌گذارد، حتّی زمانی که فکرش را به پرواز در می‌آورد و یا از قلبش ذرّه‌ای گمان گذر می‌کند خدا به آن آگاه است.

و اگر فرزندان به این معرفت دست یابند که خدا برای آنها تسخیر کنندة آسمان و زمین است خود را دائم الحضور محضر مولا می‌یابند؛ و مولای خویش را علی الدوام حاکم بر خود، مولای لطیف، خبیر و دقیق که بر هر پنهانی آگاه است می‌بینند.

خدایی با این توانایی‌ها به فرد قدرت می‌بخشد، تا از هیچ‌کس و هیچ‌چیز ذرّه‌ای هراس به دل راه ندهد و راهی به جز صداقت در زندگی پیشه نکند زیرا در جایی خود را حاضر نمی‌بیند که خدای خویش را قبل از خود آنجا نبیند.

به طور قطع می‌توان گفت اگر این راهکار را به لطف حق برای فرزندانمان تبیین کنیم، نباید نگران خطرات احتمالی زندگی آنها باشیم. بینشی که با آن خدایشان را شناخته‌اند، پشتوان? محکمی است تا مشکلات نتواند آنها را گرفتار خود سازد. حتّی اگر از مشکلات احتمالی چشم‌پوشی کنیم می‌توان گفت: با این دیدگاه به لطف حضرت حق فضای امنی برای آنها فراهم گشته تا در طول زندگی از دام بیماریهای تکبر و غرور و حسد و... در امان بمانند.

اگر خدای فرزندانمان تمام آسمان فکر و زمین وجودیشان را پر کند، آنها در مقابل عظمت حضرت حق خود را چنان ناچیز و حقیر می‌بیند که هیچ‌یک از موفقیّت‌های زندگی‌شان را نتیج? زحمت خود نمی‌دانند، بلکه تک‌تک را عطی? الهی می‌پندارند، که خدا در زمان و مکانی که صلاح دیده در اختیارشان نهاده است.